9 SERİ NOLU 5746 SAYILI ARAŞTIRMA, GELİŞTİRME VE TASARIM FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA KANUN GENEL TEBLİĞİ TASLAĞI HAKKINDA

Bilindiği üzere; 03.02.2021 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan 7263 Sayılı kanunla; Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknokent Bölgelerinde yer alan işletmelerde gelir vergisi stopajı teşvikine konu edilen toplam çalışma sürelerinin yüzde yirmisini aşmamak kaydıyla bu fıkrada belirtilen durumlar haricinde ilgili personelin Bölge ve Merkez dışında geçirdikleri süreler de gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirileceği ve yüzde yirmi olarak belirlenen bu oran Cumhurbaşkanı tarafından yüzde elliye kadar artırılabileceği yönünde kanuni düzenleme yapılmıştı.

Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknokent Bölgelerinde dışında geçirilecek sürelere ilişkin olarak yapılan 7263 sayılı kanuni düzenlemenin devamı niteliğinde olan 7346 sayılı yeni bir düzenleme yapılmıştır. Söz konusu düzenlemeye göre; “4691 sayılı Teknoloji  Geliştirme  Bölgeleri  Kanunu  ve  5746  sayılı  Araştırma,  Geliştirme  ve  Tasarım Faaliyetlerinin  Desteklenmesi  Hakkında  Kanun’da  yapılan  değişiklikler  uyarınca;  ilgili personelin bu merkezler veya bölge dışında geçirdikleri sürelerin gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilmesinde maddede belirtilen durumlar haricinde teşvike konu edilen toplam çalışma süresinin yanı sıra bölgede veya bu merkezlerde gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında  çalışan  personelin  toplam  sayısının  yüzde  yirmisine  kadarı  da dikkate alınabileceği ve Cumhurbaşkanı, yüzde yirmi olarak belirlenen bu oranı belirleyeceği bölgesel ve/veya sektörel alanlarda yüzde yetmiş beşe kadar artırmaya veya tekrar kanuni oranına kadar indirmeye yetkili kılınmıştır. Cumhurbaşkanı toplam çalışma süresi bakımından bu yetkisini 4625 sayılı Kararı ile kullanmış olup; 31/12/2022 tarihine kadar yüzde yirmi olarak belirlenmiş bu oran yüzde elli olarak uygulanacağı” şeklinde düzenleme yapılmıştır.

Yukarıdaki kanuni düzenlemelerin uygulamasına ilişkin gerek Sanayi gerekse Hazine ve Maliye bakanlığı tarafından 15.03.2022 tarihine kadar herhangi bir tebliğ/genelge veya yönetmelik yayımlanmamış olup, 15.03.2022 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından “9 Seri No.lu 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Genel Tebliği Taslağı” yayımlanmış ve bölge dışında geçirilecek sürelerin hesaplanmasına ilişkin olarak örnekler sunulmuştur. Taslak genel olarak incelendiğinde şu başlıklar öne çıkmaktadır:

1.       Taslak hem Ar-Ge-Tasarım merkezleri hem de tüm Teknopark girişimcileri için geçerlidir.

2.       Taslak gereğince bölge dışında geçirilecek sürelere ilişkin teşviklerden, Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda çalışan Ar-Ge, Tasarım ve Destek personelleri yararlanabilecektir.

3.       Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda geçirilecek sürenin yarısı kadar bölge dışında geçirilmesi halinde ilgili ayın tamamı teşvik kapsamında değerlendirilecektir.

4.       Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda içeride geçirilecek sürelerin hesaplanmasına tam zamanlı personellerin yıllık izin süreleri, resmî tatil günleri ve hafta tatilleri de dikkate alınarak hesaplama yapılacaktır. Kısmı zamanlı personellerin yıllık izin süreleri, resmî tatil günleri ve hafta tatilleri teşvik kapsamında değerlendirilmediğinden dolayı bu çalışanlar için ayrı hesaplama yapılacaktır.

5.       Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda geçirilecek sürelerin hesaplamasında 45 saati aşan çalışma süreleri dikkate alınmayacaktır.

6.       Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda geçirilecek sürelerin hesaplamasında, bölge alanı dışında gerçekleştirilmesi uygun bulunan zorunlu faaliyetlere ilişkin süreler, Ar-Ge veya tasarım personelinin yüksek lisans ve doktora yapanların merkez veya bölge dışında geçirdiği süreler ile haftalık 8 saati aşmamak kaydıyla ders verilmesi ve mentorluk yapılması suretiyle merkez dışında geçirilen süreler %50’lik sürenin hesabında bu süreler merkezde veya bölgede geçirilen süre olarak kabul edilmeyecektir.

7.       Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda çalışan personellerin yarısı ay içerisinde çalışmalarının tamamını bölge içinde yapmaları halinde geri kalan personellerin tamamı da teşvik kapsamında değerlendirilecektir.

8.       Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda aylık gereken toplam çalışma sürelerin yarısı bölge içerisinde olması halinde geri kalan toplam çalışmanın yarısı da teşvik kapsamında değerlendirilecektir.

9.        Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin tamamının merkez veya bölge dışında çalışması ve merkez veya bölgede çalışan personel bulunmaması durumunda hiçbir personel teşvik kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan taslakta en dikkat çeken kısmı, bir önceki bölümde taslağın özet olarak verilen ana başlıklarından 9.maddesi olanıdır. Bu maddenin dikkat çekmesinin temel nedeni uygulama ile taslağın tamamen farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Taslağa göre, Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda bölge içerisinde hiç çalışma yapılmaması veya çalışan personel bulunmaması halinde hiçbir personelin teşvik kapsamında değerlendirilemeyeceğidir.

Diğer taraftan Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknokentlerde; bölge dışında geçirilen sürelerin teşvik kapsamında değerlendirilmesine yönelik olarak yapılan ilk düzenleme olan 7263 sayılı kanunda sürelerin hesaplamasın ilişkin herhangi bir ifade yer almamaktaydı. Sürüncemede bırakılan bu süre hesaplamaları ile ilgili daha sonra 7346 sayılı kanunla düzenleme yapılmış olup, yüzde 20 olan bölge dışında çalışma süreleri yüzde 50 ye çıkarılmasının yanında kanunun gerekçe ve komisyon tutanaklarından, “teşvikten yararlanan personelin çalışma saatinin yüzde 50’sini bölge içinde, yüzde 50’sini bölge dışında çalışarak geçirmesi durumunda veya toplam çalışılan sürenin yüzde 50’sinin aşılmaması kaydıyla teşvikten tam olarak faydalanabileceği” belirtilmiş olup, Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda faaliyet gösteren firmalar, merkez veya bölge içerisinde herhangi bir çalışma yapmamalarına rağmen toplam çalışma sürelerinin yarısını teşvik kapsamında değerlendirmişlerdir. Nitekim belirtilen dönemlerde gerek Ar-Ge – Tasarım merkezleri ile Teknokentlerde faaliyet gösteren firmalar tarafından alınan görüşlerde teşvik sürelerinin hesaplamasında COVİD-19 dönemindeki gibi hesaplamaların yapılacağı yönünde olmuştu. Ancak gelinen noktada Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlan taslağa göre süre hesaplaması yapmayan bütün firmaların geriye dönük beyan ve teşvik düzeltmeleri yapması gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır.   

Yukarıda ifade edildiği gibi 7346 sayılı kanunun gerekçe ve komisyondaki tutanaklar incelendiğinde Ar-Ge – Tasarım Merkezleri ile Teknoparklarda yapılan çalışmalara ilişkin teşvik sürelerinin hesaplaması ile Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlan taslakta verilen örneklerdeki sürelerin hesaplaması birbirinin tersidir. Nitekim taslak ile uzaktan çalışma imkânı fiilen ortadan kaldırılmış olup, teşvikten yararlanmanın birincil şartı merkez veya bölge içinde fiilen çalışma yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Bu da uzaktan çalışmanın temel amacıyla tamamen çelişen bir durumdur. Mükelleflerin büyük çoğunluğu 7346 sayılı kanun gereğince 10.12.2021 tarihinden 15.03.2022 tarihine kadar merkez veya bölge içinde fiilen çalışma yapmamalarına rağmen yüzde 50 teşvikten yararlanmaya devam etmişlerdir. Bunun sonucu olarak ise mükelleflerin fazla ve yersiz teşvikten yararlanmalarını ve mağdur olma durumlarını ortaya çıkarmaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığının beklenmeyen bu taslak düzenlemesine karşı mükellefler taleplerini iletmeye devam etmektedirler. Yapılan talepler doğrultusunda taslak düzenlemesi kesinleşmeden süre hesaplamalarının COVİD-19 dönemindeki gibi olacağı ve bu şekilde taslakta düzeltme yoluna gidileceğini düşünmekteyiz.

9 Seri No.lu 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme Ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Genel Tebliği Taslağı